سیستم هزینه های سفارش کار در شرکت هایی مورد استفاده قرار می گیرد که هر محصول مشابه به طور اساسی با هم تفاوت داشته و بر طبق مشخصات دریافتی از مشتریان یا دستور ساخت تولید شود .یک سفارش ممکن است برای یک واحد محصول مانند ساخت یک پل یا یک گروه محصول مشابه مانند ساخت 200عدد از یک صندلی باشد ،شرکت هایی که از سیستم هزینه یابی سفارش کار استفاده می کنند عبارتند از :

شرکت های پیمانکاری ،کشتی سازی ،هواپیما سازی ،تولید اثاثیه و چاپخانه ها.از شرکت هایی که دارای محصولات مختلف می باشند و تولید آنها به شکل چرخه محصول مشابه و متناوب صورت می گیرد می توان از سیستم هزینه یابی سفارش کار استفاده نمود.به طور کل در یک کارخانه تولید اثاثه ممکن است در مدت یک ماه در ده روز اول 500عدد صندلی در ده روز دوم ماه 300عدد میز و در ده روز سوم ماه 250دست مبل راحتی تولید نمود .در چنین شرایطی هر گروه محصول مشابه را می توان به عنوان یک سفارش تلقی نمود .در سیستم هزینه یابی سفارش کار هزینه های تولید(مواد مستقیم ،کار مستقیم و سربار کارخانه) هر سفارش تعیین گردد.در شکل زیر سیستم هزینه یابی سفارش کار را نشان می دهد .میانگین قیمت تمام شده یک واحد هر سفارش به قرار زیر محاسبه گردیده:

قیمت تمام شده هر سفارش = میانگین قیمت تمام شده بایک واحد هرسفارش
تعداد سفارش
سیستم هزینه یابی مرحله ای:
هزینه یابی مرحله ای سیستمی است ،برای اندازه گیری و گزارش قیمت تمام شده محصولات مشابهی که تولید آنها یک سری عملیات تولیدی یکنواختی به صورت انبوه و پیوسته صورت می گیرد.،مانند دایره تراشکاری یا مونتاژ ،معمولاً یک واحد محصول از دو یا چند دایره یا مرکز هزینه عبور می کند تا به انبار کالای ساخته شده برسد .در هزینه یابی مرحله ای ،هزینه های تولید (مواد مستقیم ،کار مستقیم،سربار کارخانه) هر دایره به حساب موجودی کالای در جریان ساخت همان دایره منظور می شود . نمونه صنایعی که از سیستم هزینه یابی مرحله ای استفاده می نمایند عبارتند از:صنایع کاغذ ،فولاد و شیمیایی.

روشهای هزینه یابی محصول:
هر دو سیستم هزینه یابی سفارش کار و مرحله ای به سه روش واقعی،نرمال و استاندارد قابل اجرا می باشند.روشهای هزینه یابی واقعی ،نرمال و استاندارد را می توان به صورت هزینه یابی متغیر (مستقیم) و جذبی اعمال نمود که به صورت شکل زیر خلاصه گردیده است:

روشهای هزینه یابی محصول:
هزینه یابی متغیر(مستقیم) هزینه یابی واقعی هزینه یابی نرمال هزینه یابی استاندارد
مواد مستقیم واقعی واقعی استاندارد
کار مستقیم واقعی واقعی استاندارد
سربار متغیر کارخانه واقعی بر آورد شده استاندارد
سربار ثابت کارخانه(1) _ _ _
هزینه یابی جذبی
مواد مستقیم واقعی واقعی استاندارد
کار مستقیم واقعی واقعی استاندارد
سربار متغیر کارخانه واقعی بر آورد شده استاندارد
سربار ثابت کارخانه واقعی بر آورد شده استاندارد
*
(1)در هر دوره به حساب سود و زیان منظور می شود.
ثبت های حسابداری در سیستم هزینه یابی سفارش کار:هزینه یابی واقعی
ریال ریال ریال
1)موجودی مواد اولیه **
بستانکاران **
بابت خرید مواد اولیه

2)موجودی کالای در جریان ساخت **
سفارش100 **
سفارش200 **
سفارش300 **
کنترل سربار کارخانه **
مواد غیر مستقیم **
موجودی مواد اولیه **
بابت تعداد مستقیم و مواد غیر مستقیم مصرف شده

3)کنترل حقوق و دستمزد **
وزارت اقتصاد و دارایی **
سازمان تأمین اجتماعی **
بانک **
بابت حقوق ____ ماه

4)مو جودی کالای در جریان ساخت **
سفارش 100 **
سفارش200 **
سفارش300 **
کنترل سربار کارخانه **
کار غیر مستقیم **
کنترل حقوق و دستمزد **
بابت منظور نمودن هزینه کار مستقیم و هزینه کار غیر مستقیم به سفارشات سربار کارخانه

ریال ریال ریال

5)کنترل سربار کارخانه **
استهلاک **
بیمه **
سایر **
بستانکاران **
پیش پرداخت ها **
ذخیره و استهلاک **
بابت هزینه های سربار انجام شده
6)موجودی کالای در جریان ساخت **
سفارش 100 **
سفارش 200 **
سفارش 300 **

کنترل سربار کارخانه **
بابت منظور نمودن هزینه های سربار کارخانه به سفارشات
7)موجودی کالای ساخته شده **
موجودی کالای در جریان ساخت **
سفارش 100 **
سفارش 200 **
بابت قیمت تمام شده سفارشات تکمیل شده
8)قیمت تمام شده کالای فروش رفته **
موجودی کالای ساخته شده **
سفارش 100 **
بابت قیمت تمام شده سفارشات کالاها ی فروش رفته

در پایان دوره مالی به قیمت تمام شده کالای فروش رفته به حساب سود و زیان بسته می شود .صورت قیمت تمام شده کالای ساخته شده و فروش رفته به نحوه محاسبه قیمت تمام شده کالای ساخته شده و قیمت تمام شده کالای فروش رفته را نشان می دهد.این صورت در
واقع حسابهای صنعتی را در یک دوره حسابداری تجزیه و تحلیل می نماید . صورت قیمت تمام شده کالای ساخته شده و فروش رفته در پایان دوره حسابداری صنعتی تهیه می گردد.
مثال:
شرکت تولیدی یزد دارای سیستم هزینه یابی سفارش کار می باشد . موجودی های اول فروردین ماه 13xx به شرح زیر است:
موجودی مواد اولیه 100000
م.کالای در جریان ساخت سفارش110
مواد مستقیم 1400000
کار مستقیم 2200000
سربار کارخانه 2500000
6100000
م.کالای ساخته شده(سفارش110) 9000000
شرکت طی فروردین ماه در سفارشی به شماره های120_130 دریافت نموده است . مواد اولیه خریداری شده و مصرف شده طی فروردین ماه به شرح زیر می باشد:
مواد اولیه خریداری شده 6000000
مواد اولیه مصرف شده:
مواد مستقیم
سفارش120 2400000
سفارش130 1600000
جمع 4000000
2000000
حقوق و دستمزد بر اساس کارت ساعت کارکرد کارگران و لیست حقوق فروردین ماه به قرار زیر خلاصه شده است:
کار مستقیم
سفارش 110 1000000
سفارش 120 4000000
سفارش 130 3000000
جمع 8000000 3000000

سایر هزینه های سربار کارخانه طی فروردین ماه 7200000 ریال بوده بر مبنای تسهیم سربار واقعی کارخانه بین سفارشات هزینه کار مستقیم می باشد . در فروردین ماه سفارشهای 120،110،تکمیل و سفارش110،100 تحویل مشتریان شده است.
مطلوبست:1? ثبت عملیات فوق در دفتر روزنامه و انتقال آهنا به حساب های دفتر کل
2? تهیه کارت هزینه سفارش (به شکل T)
3. تهیه قیمت تمام شده کالای ساخته شده و فروش رفته برای ماه منتهی به 31
فروردین 13XX

1)موجودی مواد اولیه 6000000
بستانکاران 6000000
ریال ریال ریال
2)موجودی کالای در جریان ساخت 4000000
سفارش 120 2400000
سفارش 130 1600000
کنترل سربار کارخانه 200000
مواد غیر مستقیم 200000
موجودی مواد اولیه 4200000
3)کنترل حقوق و دستمزد 11000000
حسابهای مختلف 11000000

4)موجودی کالای در جریان ساخت 8000000
سفارش 110 1000000
سفارش 120 4000000
سفارش 130 3000000
کنترل سربار کارخانه 3000000
کار غیر مستقیم 3000000
کنترل حقوق و دستمزد 11000000

5)کنترل سربار کارخانه 7200000
حسابهای مختلف 7200000
ریال ریال ریال

6)موجودی کالای در جریان 10400000
سفارش 110 1300000
سفارش 120 5200000
سفارش 130 3900000
کنترل سربار 10400000

7)موجودی کالای ساخته شده 200000000
موجودی کالای در جریان ساخت 200000000
سفارش 110 8400000
سفارش 120 11600000

8)قیمت تمام شده کالای فروش رفته 17400000
موجودی کالای ساخته شده 17400000

قیمت تمام شده سفارشات فروش رفته
سفارش 100 9000000
سفارش 110 8400000
17400000
مطلوبست(2)