پایان نامه اطعمه و اشربه معمول و مرسوم مردم در عصر عباسیان

چکیده:

در آغاز حکومت عباسیان به دلیل آنکه دست‌اندرکاران حکومت اسلامی، بعد از دودمان نژادپرست بنی‌امیه روی کار آمدند و ملل مختلف با زبانها و فرهنگهای متفاوت وارد حوزه اسلامی شدند، مسائل اجتماعی و از آن جمله اطعمه و اشربه تحولی عظیم پیدا کرد.

موضوع تحقیق اطعمه و اشربه معمول و مرسوم مردم در دوره عباسیان از ابتدا تا سال 656(ه.ق) است و روش کار به صورت کتابخانه‌ای و بهره‌برداری از منابع موجود و استفاده از نظرات محققین بوده و پژوهش حاضر شامل معرفی باب فقهی و آداب دینی اطعمه و اشربه (حلال و حرام)، تجارت و بازرگانی و محصولات آن دوره، ادیان گوناگون و تأثیر آنها بر روی اعراب بخصوص در باب خوردنیها و آشامیدنیها، جشن‌ها و اعیاد اسلامی، رسوم دارالخلافه در این رابطه، غذای اعراب و انواع مختلف آن، وسایل و ظروف طبخ غذا و... می‌باشد.

در عصر جاهلیت و صدر اسلام، اغلب مردم عرب از غذاهای ساده‌ای استفاده می‌کردند اما پس از اسلام، سبک غذاها تغییر پیدا کرد. یکی از دلایل این تغییر ، تماس آنان با ملل دیگر بخصوص ایرانیان بود. مهمترین تأثیرگذاری از جانب ایرانیان بود که برخی خلفا حتی در رعایت آداب شاهانه از پادشاهان قدیم ایران مانند اردشیر و بهرام‌گور متابعت می‌کردند.

در باب شراب نیز یهودیان و بخصوص مسیحیان، اثرگذار بودند. مسیحیان در جشنهای خود از شراب استفاده می‌کردند و حتی در برخی دیرها آن را تهیه و به فروش می‌رساندند و مشترک بودن محل زندگی آنان با مسلمانان باعث استفاده از شراب در بین برخی مسلمانان شد.

نتیجه اینکه در پژوهش حاضر، انواع اطعمه و اشربه معمول و مرسوم در دوران عباسیان مورد بررسی و تحقیق قرار داده شد و مباحثی از جمله اغذیه حرام و حلال و انواع اشربه و اطعمه و تأثیر ملل مختلف مخصوصاً ایرانیان بر نوع و سبک غذاهای اعراب و تأثیر ادیان گوناگون بخصوص مسیحیان بر اشربه(مشروبات الکلی)، براساس منابع و مآخذ موجود نوشته شده است.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                       صفحه

چکیده ..................................................................................................................................................................................  و

مقدمه ...................................................................................................................................................................................  ک

هدف از پژوهش ..................................................................................................................................................................  م

فصل اول: کلیات

معرفی منابع .........................................................................................................................................................................  2

فصل دوم: آراءاسلام در باب تغذیه ..................................................................................................................................  10

1- فلسفه غذا خوردن و آراءمعصومین علیهم السلام در این رابطه ................................................................................  12

زیان های ظاهری و باطنی پُرخوری ..................................................................................................................................  14

فایده‌های ظاهری و باطنی کم خوری ................................................................................................................................  19

2- آداب سفره و غذا خوردن وآراء معصومین علیهم السلام در این رابطه ...................................................................  20

الف) آداب غذا خوردن .....................................................................................................................................................  21

ب) آداب سفره ..................................................................................................................................................................  24

3- آداب آشامیدن ..............................................................................................................................................................  25

- آب ..................................................................................................................................................................................  25

- شیر ..................................................................................................................................................................................  26

- عسل ................................................................................................................................................................................  27

- سرکه ...............................................................................................................................................................................  27

 آداب آشامیدنی‌ها از نظر معصومین علیهم السلام ..........................................................................................................  28

4- غذاها و آشامیدنی های حرام .......................................................................................................................................  29

از محرماتی که در اینجا مورد بحث قرار می‌گیرد ............................................................................................................  31

الف- خمر  ........................................................................................................................................................................  32

خمرازدیدگاه آیات و روایات ...........................................................................................................................................  33

انواع خمر و حکم آنها ......................................................................................................................................................  37

ب- خون ............................................................................................................................................................................  38

ج- گوشتهای حلال و حرام ..............................................................................................................................................  38

خوردن محرمات در وقت اضطرار ....................................................................................................................................  40

فصل سوم: اوضاع اجتماعی، اقتصادی و مذهبی عصر عباسیان

1- پیشینه بازرگانی و تجارت در بین اعراب قبل از اسلام و در صدر اسلام ................................................................  43

2- محصولات ....................................................................................................................................................................  46

3- بغداد و بازارهای آن در عصر عباسیان ........................................................................................................................  55

شکل بازارها .......................................................................................................................................................................  66

نقش زنان در بازارها ...........................................................................................................................................................  67

4- تأثیر ادیان بر تجارت اسلام ........................................................................................................................................  68

5- جشن ها ........................................................................................................................................................................  80

جشنهای دینی اسلامی .......................................................................................................................................................  80

جشن های محلی ................................................................................................................................................................  84

فصل چهارم: آداب و رسوم معیشت در عصر عباسی

1- اطعمه و اشربه خلفا و وزراء دولت عباسی ................................................................................................................  93

آداب المائده،آداب سفره ..................................................................................................................................................  108

2-شرابخانه ها ...................................................................................................................................................................  117

شربت خانه(خزانةالشراب) ...............................................................................................................................................  120

شرابکده ها ........................................................................................................................................................................  123

3- مجالس شراب .............................................................................................................................................................  126

استعمال حشیش ................................................................................................................................................................  135

تریاک ................................................................................................................................................................................. 136

فصل پنجم: تغذیه در عصر عباسی

ادویه و خوشبوکننده ها ....................................................................................................................................................  138

اجزای خوشبوکننده ..........................................................................................................................................................  140

ظروف و وسایل آشپزخانه ...............................................................................................................................................  141

غذای اعراب ......................................................................................................................................................................  154

خوراکهای گوشتی .............................................................................................................................................................  156

ماهی و خوراکهای آن .......................................................................................................................................................  163

خوراکهای گیاهی ..............................................................................................................................................................  165

خوراک تنگدستان .............................................................................................................................................................  170

خوراکهای مشترک توانگران و تنگدستان .......................................................................................................................  174

از غذاهایی که با استفاده از خرما درست می شد ...........................................................................................................  175

روغن وپیه .........................................................................................................................................................................  176

نان ......................................................................................................................................................................................  177

برنج ...................................................................................................................................................................................  182

مشاغل مربوط به اغذیه .....................................................................................................................................................  184

بهای خوراکی ....................................................................................................................................................................  185

قیمتها در زمانهای عادی ....................................................................................................................................................  187

بهای اجناس در آشوبهاوکمیابی .......................................................................................................................................  188

کارکنان آشپزخانه .............................................................................................................................................................  193

هزینه آشپزخانه سلطنتی ...................................................................................................................................................  194

نوشیدنیها در این دوره ......................................................................................................................................................  198

نوشیدنیهای حلال و حرام ................................................................................................................................................  199

شیر و محصولات آن ........................................................................................................................................................  202

آب .....................................................................................................................................................................................  204

شیرینیها و حلویات ...........................................................................................................................................................  205

مواد شیرین‌کننده ..............................................................................................................................................................  208

نقل .....................................................................................................................................................................................  210

ترشی‌ها و چاشنی‌ها ..........................................................................................................................................................  211

میوه ....................................................................................................................................................................................  212

زمان‌بندی غذاها .................................................................................................................................................................  216

پرهیز و علوم غذایی .........................................................................................................................................................  217

نگاهداری و حفاظت .........................................................................................................................................................  220

سوخت ...............................................................................................................................................................................  223

نتیجه‌گیری .........................................................................................................................................................................  225

فهرست منابع .....................................................................................................................................................................  227

چکیده انگلیسی .................................................................................................................................................................  239